Uber genişleme sinyalleri vermeye devam ediyor. Buna rağmen pek çok ülkede ona karşı protestolar yapılıyor, gösteriler düzenleniyor. Bunu araştırmak için Eskişehir'deki taksicilerle konuşmaya gittim ama ondan önce yapılan açıklamalara göz atmak gerekiyor.
Son dönemde taksicilerle yaşadığı şiddet olaylarıyla sık sık gündeme gelen Uber pek çok ülkede de aynı sorunları yaşıyor. Buna rağmen genişleme politikası izleyen şirket yakın zaman da büyük bir bisiklet şirketi satın aldı ve Brezilya da helikopter taşımacılığına başladığını duyurdu. Türkiye de şimdilik İstanbul da hizmet veren uygulamanın diğer şehirlere de yayılması gündem de.
Bloomberg BusinessInsider’ın paylaştığı güncel verilere göre Uber, dünya da 83 ülkede 674 şehirde faaliyet gösteriyor. 69 milyar dolarlık piyasa değerine sahip olan şirket yıllık 20 milyar dolardan fazla kar ediyor. Bununla birlikte İstanbul da 18bin yasal taksi var ve bu taksiler 30 milyar TL lik bir plaka değerine sahip. Türkiye de ise 2014 yılında beri faaliyet gösteren Uber uygulaması sadece İstanbul da faaliyet gösterse de, hali hazırda 5 bin sürücüye ulaşmış durumda.
“UBER eşittir PKK’dır, DEAŞ’tır resmen teröristtir.”
Geçtiğimiz aylarda bir Uber şoförünün kadın yolcuya şiddet uyguladığı haberleriyle tekrar gündeme gelen uygulama taksiciler tarafından yasal olmadığı, vergi vermediği ve haksız kazanç sağladığı yönünde eleştirilere maruz kalıyor. Son olarak İstanbul Taksiciler Birliği Başkanı İrfan Öztürk Uber kullanan vatandaşların hain oldukları yönünde bir açıklama yaptı. Fiziki ve sözlü saldırılar sonrasında Uber’den açıklama yapıldı. Şirket yaptığı açıklamada Uber'in bulunduğu tüm ülkelerde yerel regülasyonlara uygun olarak faaliyet gösterildiğini ve her ülkenin vergi düzenlemelerine uyduğu vurguladı.
İrfan Öztürk yaptığı açıklamada ise ABD menşeili şirket Uber’i terörizme destek vermekle suçladı. Öztürk ““UBER San Francisco’da doğmuş bugün benim askerime silah sıkan Afrin’de askeri şehit eden hainlerin ürediği yerdir. UBER’e binen de kullanan da vatan hainidir. UBER eşittir PKK’dır, DEAŞ’tır resmen teröristtir.” dedi.
Uber Türkiye Genel Müdürü Neyran Bahadırlı’nın geçtiğimiz yıl Sözcü Gazetesiyle yaptığı röportajda ise yasallık ve haksız işgal eleştirilerine cevap olarak “Her ülkenin piyasa koşullarına göre farklı ürünlerimiz var. Uber uluslararası bir firma olmasına rağmen hep yerelden hareket ediyor. Lokal yasalara göre hareket etmek zorundasınız. Türkiye’deki yasalar bu iki ürüne müsaade ettiği için varlar. Biz vergimizi veriyoruz ve sürücülerimizde lisans arıyoruz.” dedi. Sözlerine başka şehirlerde de çalışmalar yapmak istediği yönünde devam eden Bahadırlı “Yeni ürünlerin getirilmesi, yeni şehirlere girmek adına. Kesin şu zaman diyemem Ankara, İzmir için ama, kesinlikle bakıyoruz.”
“Uber’in vatandaşta bir karşılığı var.”
Taksicilerin Uber şoförlerine uyguladığı saldırılardan sonra ise Gümrük ve Ticaret Bakanı Bülent Tüfenkci "Biz serbest teşebbüs hürriyetinden yanayız. Uber vatandaşta bir karşılık bulduğu için yer alıyor ve piyasa kazanıyor. " dedi. Ayrıca Tufenkçi iki tarafla da masaya oturup konuşmak istediklerini ve esnafın Uber’i iyi analiz etmesi gerektiği söyledi.
Esnaf ve yolcular Uber’in genişlemesi hakkında ne diyor?
İstanbul’da bulunduğu süre içersin de Uber kullandığını söyleyen Gözde Alptekin “Ne zaman İstanbul’a gitsem Uber kullanıyorum. Uber’in taksiye göre daha avantajlı buluyorum çünkü hem sana gideceğin yere kadar yazacak fiyatı veriyor hem de daha kurumsal çalışıyorlar. Bu insana kendini daha güvende hissettiriyor. Eğer Eskişehir’e gelme gibi bir durumu varsa ben bunu hoş karşılıyorum. Taksicileri anlıyorum ama yaşanan şiddet olaylarını onaylamıyorum.
Bu biz müşterilere olumlu yansımıyor. Güven zedeleyici.”
Eskişehir Kral Taksi durağında Hüseyin R. : “Uber e yaklaşımımız negatif. Eskişehir de Uber yaygınlaşırsa burada da İstanbul da olduğu gibi sıkıntılar ortaya çıkar. Benim beklentim devlet büyüklerinin bu işe el atıp bu sistemi bir düzene sokması, yasal yükümlülükler getirmesi ancak o şekilde şimdiki sorunlar aşılabilir. ”
Çarşı Taksi durağın da çalışan Ferhat K. “Zaten Eskişehir’in mesafesi belli, yolcu potansiyeli belli. Yani uber kullanacak kişilerin yaşadığı şehirlerde ticaretin büyük olması gerekiyor. Sanayiye sahip olması gerekiyor. Eskişehir de sanayi yok ki. Müşterinin de talep edeceğini düşünmüyorum çünkü Eskişehir’in bazı kesimleri zile basıyor arabayı hemen zilden çıkacakmış zannediyor. Bu kullanıcı Uber’in 15-20 dakika da geleceğini bilse beklemez. Normal zile basan müşteri duraktan gelecek taksiyi beklemiyor ki Uber’i beklesin.
Hem taksici olarak hem esnaf olarak çıkmazın işine girer bu iş. Ben ekmeği mi paylaşmaz sen paylaşır mısın? Ben vergi veriyorum, sigorta ödüyorum. O arkadaş sadece aracın taşıt vergisini veriyor. Birde VIP hizmet verdiğini söylüyorlar. Ne yapıyor da VIP hizmet veriyor. Buradan alıyor götürüyor. Taksimetresi yok. Alın teri yok, emek yok. Emek hırsızlığı var.”
Çarşı Taksi durağın da çalışan Zafer T. “Biz şoför ve taksiciler olarak Eskişehir’de Uber’in kolay kolay yayılmayacağını düşünüyoruz Eskişehir de 550 tane taksi var. Bu 550 takside mal sahipleri, şoför arkadaşlar herkes birbirini tanır. Böyle bir olay burada yaşanmaz. Genel anlamda Uber’i bizde sevmiyoruz İstanbul’daki şoför arkadaşlar gibi. Bence haksız bir kazanç elde ediliyor. İşte biz burada vergisini veriyoruz. Ayrıca şoförün sigortası var, gazı var, tuzu var her şeyi var ama onlar rampadan para kazanıyorlar.”
Anadolu Üniversitesi Basın ve Yayın Bölümü öğrencisi Esra Odabaşı “ Uygulama zaten yasal hizmet veren bir uygulama olarak biliyorum. Diğer türlü yasaklanırdı. Taksiciler bunun yasal olmadığını söylüyor, eleştiriyor. Hatta şiddet uygulayarak sindirmeye çalışıyorlar. Doğrusu ben uygulamayı kaliteli buluyorum. Zaten VİP hizmet veriyor. Daha az paraya daha kaliteli bir hizmet bizim içinde daha iyi. Aslında rekabetin oluşmasını iyi buluyorum. Belki bu şekilde taksi fiyatları da ucuzlar.”
Eskişehir’e turistlik gezi için Tekirdağ’dan gelen Duygu Gezer ise taksicileri destekliyor. Gezer taksicilerin ekmeğinin peşinde insanlar olduğunu söyledi. Gezer “Ben bu sürtüşmede taksicileri destekleyen taraftayım. Uber’in güzel bir uygulama olduğunu söylüyorlar ama yıllardır birlikte olduğumuz taksicilerimizin tepkisini de haklı görüyorum. Kim ekmeğine ortak ister ki.” dedi.
Dünyanın pek çok yerinde Uber protesto ediliyor
Bununla birlikte Türkiye ve dünyadaki Uber tartışması tüm gerilimiyle sürüyor. Geçtiğimiz aylarda Türkiye'de bir Uber şoförünün kadın yolcuyu darp ettiği iddia edildi ve bu tartışmaların artmasına neden oldu. Dünyanın pek çok yerinde ise protesto gösterileri yapılıyor. En son Ekvator’da geniş kapsamlı protesto ile taksiciler Uber’i istemediklerini dile getirdiler. İngiltere ise Uber’in lisans yenileme talebini reddetti. Macaristan’da ise Uber’e ilk büyük ciddi yasak geldi. ABD’nin Austin şehrinde ise Uber ve taksicilere karşı parmak izi sistemi getirildi fakat Uber’in yaptığı grev sonrası uygulama kaldırıldı. Yunanistan da ise Uber faaliyetleri 6 Nisan’dan beri askıda.